Ormancılıkta odun hammaddesi üretim süreçlerinden bölmeden çıkarma çalışmalarına ergonomik bakış

Abstract

Odun hammaddesi üretimi; ağacın kesilmesi, devrilmesi, dallarının temizlenmesi, standartlara uygun olarak ölçülüp bölümlere ayrılması, kabuğunun soyulması, kesim sahasında hazırlanan ürünün orman yoluna ve oradan taşıma araçlarına yüklenerek orman depolarına kadar taşınması, boşaltılması ve istiflenmesi gibi faaliyetleri kapsamaktadır. Bu faaliyetler esas itibariyle iki farklı süreçte değerlendirilir. Birincisi, ormanda bulunan dikili haldeki ağacın kesilmesi ve taşımaya hazırlanmasını içeren “kesim süreci”, ikincisi ise kısmen veya tamamen şekil değişimine uğrayan ağaç ya da gövde kısımlarının hareket ettirilmesi işlemlerinden oluşan “nakliyat süreci”dir. Nakliyat sürecinin “bölmeden çıkarma” aşaması; ağacın ormanda kesildiği yerden en yakın orman yoluna kadar taşınması olup, yol kenarına getirilen emvallerin buradan depolara kadar taşınması “ana nakliyat” olarak değerlendirilir. Bölmeden çıkarma faaliyetleri açık alanda gerçekleştirildiğinden değiştirilemeyen doğal koşulların etkisi altındadır. Bu faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde insan en önemli öğedir. İnsan, yetenekleri ve özellikleri gereği bölmeden çıkarma gibi ağır işlere uygun olmayıp, kuvveti sınırlı ve çalışma kapasitesi de kısıtlıdır. Bölmeden çıkarma işlerinin ergonomik açıdan incelenmesi, bu işlerde çalışan işçilerin aşırı zorlanması, kazaya maruz kalmaları ve düşük verim ortaya komaları açısından önemlidir. Genellikle bölmeden çıkarma faaliyetlerinde iş güvenliğini gözeten ergonomik yaklaşımların dikkate alındığı söylenemez. Ormancılık işlerinde ergonomi prensiplerinin benimsenmesi, orman kaynaklarının gerektiği gibi korunması ve verimliliğin artırılması bakımından son derece önem arz etmektedir. Bu çeşitli şekillerde yapılan bölmeden çıkarma teknikleri ergonomik açıdan irdelenecektir. Çalışma sonucunda bölmeden çıkarma teknikleri hakkında ergonomi bilimi çerçevesinde bazı değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Wood raw material production consists of such activities as felling, debranching, measurement and backing as appropriate for standards, debarking, loading of the products which was prepared in cutting area to forest road and then transporting vehicles and its transport to forestry depots, unloading and stacking. These activities are basically evaluated in two different processes. First process is the “cutting process” which consists of the felling of the tree and its preparation for transportation; the second process is movement of the tree or parts of tree stem which are partially or completely changed in their shape, which is called “transportation process”. The “logging” stage of transportation process is the carriage of the tree from the point where it was cut down to the closest forest road; the carrying of products which were taken to roadside to forest depots is evaluated as “main transportation”. As logging activities are conducted in open field, they are under the effect of unchangeable natural conditions. Human is the most important element in realization of these activities. Human is not suitable for such heavy work as logging as of their abilities and features; their power and working capacity is limited. Examination of logging activities in ergonomic terms is essential in such terms as extreme forcing of workers employed in these efforts, their being subject to accidents and displaying low productivity. It cannot be claimed that generally ergonomic approaches that pay regard to occupational safety are considered in logging activities. It is extremely essential that ergonomic principles are adopted so that forest resources are duly protected and efficiency is increased in forestry works. Logging techniques that adopt various patterns will be examined in ergonomic terms. At the end of this study some evaluations will be made about harvesting techniques from the perspective of science of ergonomics.