Çoruh Nehri üzerindeki baraj projelerinin neden olduğu arazi kullanım değişiminin Corine arazi örtüsü ve meşcere haritaları kullanılarak belirlenmesi

Abstract

Son yıllarda yoğunlukla başvurulan yatırımların başında ülkemizdeki akarsu­ların üzerine büyük barajların kurulması gelmektedir ve bu durum özellikle mevcut arazi kullanımında önemli değişimlere neden olmaktadır. Başta enerji açığının kapatılması, taşkın kontrolü ve su ihtiyacının karşılanması amaçları­na yönelik inşa edilen bu barajlar, aynı zamanda, tarım alanlarının daralması, sedimantasyon, ekosistemlerin tahribatı ve insanların zorunlu göçleri gibi bir­çok sorunu da beraberinde getirirler. Özellikle barajların inşası ve su tutmaya başlaması aşamalarında mevcut arazi kullanımında meydana gelen/gelecek değişimlerin kısa sürede, güvenilir bir doğrulukla ve en az maliyetle tahmin edilmesi önemlidir. Böylece, akarsu yatağı boyunca havzalarda oluşabilecek bazı ciddi olumsuzlukların önceden bilinmesi ve sonrasında da bu havzaların yeniden planlanması sağlanabilir. Devlet Su İşleri'nin Çoruh Barajlar Projesi kapsamında planlanan çok sayıda büyük baraj ve HES tesisi ile Çoruh Nehri Havzası üzerinde de ciddi arazi kullanım değişiklikleri yaşanmaktadır. Bu ça­lışmada, Çoruh Nehri'nin Artvin İl sınırları içerisinde farklı aşamalarda olan (tamamlanan, inşası devam eden veya planlanan) 7 büyük baraj ve HES tesi­sinin neden olduğu/olacağı arazi kullanım değişimlerinin saptanması amaç­lanmıştır. Bu amaçla, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yardımı ile meşcere ve CORINE Arazi Örtüsü (CLC-2006) haritalarından yararlanarak söz konusu barajlardan dolayı sular altında kalacak arazilerin kullanım şekilleri ve alansal büyüklükleri ortaya konulmuştur. Sonuçlar, barajların tümünün tamamlandı­ğı varsayıldığında, farklı amaçlarla kullanılan yaklaşık 8137 ha alanın sular al­ tında kalarak değişime uğrayacağını göstermiştir.Bu alan içerisinde en büyük oranın orman (meşcere haritasında %62; CLC-2006'da %52) vasfındaki ara­ziler, en küçük oranın ise yerleşim (meşcere haritasında %0,77; CLC-2006<:ia %1.77) yerleri olduğu tespit edilmiştir. Bunlara ilaveten, Borçka, Deriner ve Artvin Barajlarından elde edilen istimlak/kamulaştırma (kadastro parselleri) verileri ile bu çalışmada meşcere ve CLC-2006 haritalarından elde edilen ve­riler karşılaştırılmış ve ikiveri arasında farklılıklar olduğuda görülmüştür.