Orman ekosistem amanajmanı kavramı ve Türkiye'de uygulaması: Artvin merkez planlama birimi örneği

Abstract

Ülkemizin de içinde yer aldığı, uluslar arası süreçler gereğince yeniden tanımlanan orman kaynaklarının sürdürülebilir planlaması ve işletmeciliği kavramı, Türkiye ormancılığında köklü değişimleri başlatmıştır. Bu değişimi yakalamak amacıyla hazırlanan bu doktora tez çalışmasında, Orman Ekosistem Amenajmanı (EKA) kavramı, ülke koşullarına göre değerlendirilerek kavramsal çerçevesi çizilmiştir. Ayrıca, EKA'nın temel ilkelerinden biri olan "biyolojik çeşitliliğin korunması" prensibi, orman amenajman planlarına entegre edilmiştir. Araştırma alam olarak seçilen, Artvin Merkez Planlama Birimi konumsal veri tabanı, Coğrafi Bilgi Sistemleri yardımıyla kurulmuştur. Klasik odun üretimi eksenli envanter yaklaşımından öte bir envanter çizgisi izlenmiş, plan ünitesi temel sayısal altlıkları hazırlanmış, işletme amaçlan ve koruma hedefleri belirlenerek, altı farklı silvikültürel işlem ünitesi ve buna bağlı farklı silvikültürel müdahale reçeteleri oluşturulmuştur. Doğrusal Programlama ile EKA ve klasik planlama (KLAS) yaklaşımı ilkeleri doğrultusunda iki farklı temel planlama modeli kurulmuş ve LINDOT ile çözülmüştür. Eta seyir politikaları, kısıtlayıcı koşullar (toprak kaybı, odun ve su üretimi eşik değer) ve amaç fonksiyonlarna göre değişen 9 EKA ve 5 KLAS olmak üzere 14 iarklı planlama stratejisi geliştirilmiştir. Planlama stratejilerinin başarısı; plan çıktıları itibariyle, odun, su ve oksijen üretimi, toprak kaybı ile karbon birikimi seyri; yüz yıllık plan yörüngesi boyunca onar yıllık periyotlar dâhilinde, hem miktar hem de Net Bugünkü Değer (NBD) olarak incelenmiştir. Karşılıklı değerlendirme sonucunda; EKA7 (suyun NBD'sini eniyileyen) stratejisi en yüksek NBD'yi vermiştir. Sonuç olarak; uluslar arası süreçlerle uyumlu, ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama kavramı geliştirilerek, Türkiye koşullarına uygun kavramsal çerçevesi çizilmiş ve örnek bir uygulaması gerçekleştirilmiştir. Geliştirilen kavramın, klasik planlama yaklaşımına göre sağladığı üstünlükler, orman ekosistem envanteri ile biyolojik çeşitlilik verilerinin eldesi, konumsal veri tabam kurulumu, işletme amaçlan ve koruma hedeflerinin belirlenmesi, farklı silvikültürel işlem üniteleri ve silvikültürel müdahale reçetelerinin hazırlanması, planlama ünitesine bütünsel yaklaşılarak, hâsılat ve ekonomik matrislerin geliştirilmesi, alternatif model stratejilerinin sunumudur. Teknik anlamdaki açmazlar ve darboğazların aşılarak kavramın yaygınlaştırılması için gerekli somut atılımların başlatılması gerekmektedir.

Forest Ecosystem Management Concept and Application: A Case Study in Artvin Planning Unit Legal and practical bases of forestry are affected by international processes of sustainable forest management initiatives. Turkish forestry, is underway in a re-structuring process within the framework of international development. This thesis focuses on the development of conceptual framework of forest ecosystem management (FEM) as applied to forestry in Turkey. Biodiversity, principle of FEM, is integrated in the concept and applied in a case study. This study was carried out in Artvin Planning Unit. Spatial forest database was built with GIS. Forest Ecosystem inventory was conducted and different thematic maps were generated. Forest management objectives and conservation targets along with six silvicultural units and appropriate prescriptions were determined for the planning unit. Two different forest management planning models were developed regarding classical (KLAS) and FEM approaches using linear programming and solved with commercial LDMDOT programme. Based on even flow harvest constraints, soil erosion, timber and water production thresholds and objectivegoals functions; 14 forest management strategies (9 FEM and 5 KLAS) were developed. The achievement of planning strategies was presented with a number of such as the amount of outputs considering timber, water and oxygen production, soil erosion and carbon storage and Net Present Value (NPV), over 10-year period 100 year planning horizon. Comparing 14 planning strategies with each other, maximum water production with NPV strategy provided superier results of NPV to the other strategies. In conclusion; conceptual framework ecosystem based forest multiple use management under international processes and forestry of Turkey was developed and implemented in a research area Advantages of developed concept to classical planning approaches are; obtaining biodiversity data with forest ecosystem inventory, establishing spatial database, detennining new management objectives and conservation targets, preparing different silvicultural units and prescriptions, developing yield and economic growth&yield projections developing alternative management strategies. Necessary measurements must be undertaken to incorparate the to concept developed it this thesis to achieve technical problems or pitfalls.