Çay (Camellia Sinensis) alanlarının peyzaj değeri

Abstract

Tarımsal peyzajların Türkiye’deki etkinliği oldukça büyük olup, geniş alanlar kaplamaktadır. Ülkemizin yer aldığı iklim kuşağı ve coğrafi konumundan dolayı geçiş zonlarında yer alması tarımsal ürün tiplerini oldukça çeşitlendirmektedir. Buna bağlı olarak çeşitli bölge ve yöreleri karakterize eden tarımsal faaliyetlerin oluşturduğu farklı tarımsal peyzaj tipleri ortaya çıkmıştır. Tarımsal peyzajlar sadece temel gıda ihtiyacı için değil, doğal yaşam için habitat oluşturma, sera etkisini azaltmaya yönelik karbon tutma, kültürel ve görsel peyzajlar sunma amacına yönelikte kullanılabilmektedir. Ayrıca peyzaj değerinin de sunulan ekosistem servislerine bağlı olarak ekonomik bir karşılığı olduğu bilinmektedir. Bu nedenle çalışma tarımsal anlamda Doğu Karadeniz bölgesini karakterize eden çay bitkisinin Türkiye’deki vatanı olan Rize ilinde gerçekleştirilmiştir. Yöntem açısından çalışma üç aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşama literatür derlemesi, ikinci aşama çalışma alanına ait kimlik kartlarının oluşturulması ve son aşamada ise gerçekleştirilen anket verilerine bağlı olarak çay alanlarının peyzaj değeri görsel algı ve turizm değeri dikkate alınarak incelenmiş ve alana ait peyzaj değeri haritası üretilmiştir. Elde edilen veriler ışığında 5 farklı peyzaj karakterinden 2 numaralı peyzaj karakterinin peyzaj değerinin en yüksek ve 4 numaralı peyzaj karakterinin en düşük peyzaj değerine sahip olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, bütünsel bir peyzaj algısı sunan alanların daha çok beğenildiği ortaya çıkmıştır.

Agricultural fields are very effective and widespread in Turkey’s rural landscape formation. Turkey is located on transitional climatic zone on mid-latitudes which leads to diversification of agricultural plants. Accordingly, many agricultural landscape types representing diferent regions and culture were naturally formed. Agricultural lands are not only fields for harvesting crops but also areas to form natural habitats, reduce greenhouse effect and create cultural landscapes with countable value. Moreover, it is well-known that landscape value has also economic compesation as result of offered ecosystem services. Therefore this study was carried out in Rize city located on Northeastern part of Turkey and characterized by Tea (Camellia sinensis) cultivation. This study was carried out in three steps. The first step is a literature search, the second one is the preparing of identity card for each survey point and the last step is based on data obtained from questionnaries and related field work to produce quantitative landscpae value map of the region by considering visual perception and tourism value of the study area. Finally, character number 2 has the highest landscape value whereas character number 4 has the lowest landscape value among previosuly determined 5 landscape characters of the study area. It is concluded that non-fragmented areas are generally more preffered as they offer integrated and perceivable landscapes to the users.