Gümüşi ıhlamur (Tilia tomentosa Moench) doğal popülasyonlarında çiçek yağ verimini etkileyen fizyografik faktörler

Abstract

Geleneksel halk hekimliğinde Ihlamur türleri (Tilia sp.)’nin tıbbi amaçlı kullanımı yüzyıllardır bilinmektedir. Kış mevsiminin en çok tüketilen bitki çaylarından biridir.Üretimin büyük bir kısmı Bursa ve Yalova İllerindeki doğal gümüşi ıhlamur (Tilia tomentosa Moench.) ormanlarından temin edilmektedir. Çiçek üretimi amacıyla kurulmuş plantasyonlar bulunmadığından, doğal ormanlardan yapılan üretim aşırı tahripkar olmaktadır. Bu tahribatın önüne geçilebilmesi için mutlaka çiçek verimi ve kalitesi yüksek bireyler seçilip klonal yolla çoğaltılarak çiçek üretimine yönelik plantasyonların kurulması gerekmektedir. Doğal popülasyonlarda çiçeklenme zamanı, çiçek rengi, iriliği, kokusu vb. unsurların değişkenlik arz ettiği görülmektedir. Bu çalışmada Bursa-Gökçeören, Karacabey-Yeniköy ve Yalova-Esenköy’deki doğal popülasyonlardan tam çiçeklenme zamanında toplanan örneklerin yağ miktarları Clevenger cihazı ile belirlenmiştir. Yağ verimine de etkili olabilecek mevki, rakım, bakı, eğim, taç yönü, çiçek rengi gibi faktörler incelenmiştir. Yağ miktarları ile fizyografik faktörler arasındaki ilişkiler irdelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda; ıhlamur çiçeklerinin yağ veriminin yörelere ve rakıma göre değişiklik gösterdiği, eğim ve bakının ise etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Kapalılık, ağaç taç çapı, çiçek toplanan taç yönü, çiçek rengi, tomurcuk ve çiçeklenme durumlarının yağ verimini etkilemediği belirlenmiştir.

The medicinal use of linden species (Tilia sp.) in traditional folk medicine has been known for centuries. It is one of the most consumed herbal teas, especially in winters. A large part of the production is obtained from natural silver linden (Tilia tomentosa Moench.) forests in Bursa and Yalova provinces. Since there aren’t any plantations for flower production, production from natural forests creates extreme damages. To prevent this destruction, it is necessary to establish flower production plantations where the high-quality flowers are selected and clonal propagation performed. It is seen that in natural populations, flowering time, flower color, bigness, odor, etc. vary. In this study, The oil amounts of samples collected at the full blooming time from Bursa-Gökçeören, Karacabey-Yeniköy and Yalova-Esenköy Natural Populations were determined using Clevenger apparatus. The factors such as location, altitude, aspects, slope, crown aspect, flower color, affecting the oil yield were investigated. Finally, Correlations between oil amounts and physiographic factors were examined.As a result of the study; It was determined that the oil yield of the linden flowers varies according to the location and the altitude, while the slope and aspects showed no effect. It was also found that crown closure, tree crown diameter, crown aspect, flower color, bud, and full blooming did not affect the oil yield.