Türkiye’de seçilen hava kalitesi izleme istasyonları için eğilim (trend) değerlendirmeleri

Abstract

Mühendislikten ekonomiye, sağlıktan sosyal bilimlere kadar çoğu alanda toplanan çok sayıdaki verinin eğilim (gidiş-trend) analizi yöntemleriyle işlenmesi, artan ve/ya azalan durumların ortaya konulması, gelecek için öngörüde bulunulması ve sonuçta tüm bu bilgiler ışığında her alanın sorunu ve çözümlerine yönelik yol haritalarının belirlenmesi için yoğun çaba harcanmaktadır. Tüm bu alanlardaki faaliyetlerin sürdürülebilirliği için, en başta çevrenin korunması gerekir. Çalışmada Türkiye’de yakıt olarak ithal ve linyit kömür kullanan termik santrallerin çevresinde yer alan ulusal hava kalitesi izleme istasyonlarında kirletici verilerinin belli periyot içerisindeki değişimi Yenilikçi Trend (Eğilim) Diyagramı (YTD) yardımıyla değerlendirilmiştir. Yapılan çözümleme ile illerdeki kirlilik eğilimi (trendi) veya sağlık riskindeki değişim ortaya konularak, konuyla ilgilenen idareler, sivil toplum kuruluşları, uzmanlar ve paydaşlar için faydalanabilecekleri grafik, bilgi ve yorumlar üretilmiştir. Havayı kirleten salım (emisyon) verilerinin, belirlenen standartlar arasındaki değişimi, geliştirilen yeni trend analizi yaklaşımındaki görsel grafiklerle açıklanabilirse, hava kalitesine bağlı risk analizlerinin ve önlemlerin daha somut şekilde ortaya konulabilmesi mümkün olacaktır. Yapılan çalışma sonunda Zonguldak (Merkez), Kahramanmaraş (Merkez), Çanakkale (Merkez, Biga, Çan), Adana (Çatalan, Doğankent, Valilik), Hatay (İskenderun), Manisa (Merkez), Ankara (Sincan), Kütahya ve Şırnak’ın hava kalitesinin zamanla iyileştiği, Kahramanmaraş (Elbistan), Hatay (Antakya), Muğla (Yatağan) ve Manisa (Soma)’nın hava kalitesinin ise zamanla kötüleştiği görülmüştür. Kullanılan verilerin zaman aralığı ve hava kirlilik koşullarında gelinen nokta yapılan araştırma çalışmasına göre değerlendirildiğinde, hava kalitesinde hedefimiz olan iyi koşullara ulaşılabilmesi için daha fazla çaba gösterilmesinin gerektiği anlaşılmaktadır.

Numerous data collected from engineering, economy, health and social sciences activities are analyzed by trend test methods. After analyzing the data, information about the trend is gathered leading to increasing and / or decreasing trends cases. As a result, intensive efforts are being made to determine the plan for each area's unique problems and solutions in the light of all this information. It is necessary to protect the environment and to ensure that all activities in these areas are sustainable. In this study, the trend in the stations data around the coal-fired power plants is determined by the Innovative Trend Diagram (ITD). With ITD, it is tried to reveal the change in the future air quality trend or health risk. At the end of this analysis, graphics, information and comments are produced for the administrations, non-governmental organizations, experts and stakeholders. If the trend of air pollutant emissions can be explained by the visual graphs, it will be possible to reveal the air quality related risk analyzes and measures in a more concrete way. It has been determined that the air quality of Zonguldak (Center), Kahramanmaraş (Center), Çanakkale (Center, Biga, Çan), Adana (Çatalan, Doğankent, Valilik), Hatay (İskenderun), Manisa (Center), Ankara (Sincan), Kütahya and Şırnak has improved over time. At the same time, Kahramanmaraş (Elbistan), Hatay (Antakya), Muğla (Yatağan) and Manisa (Soma) air quality has deteriorated over time. It is clear that further efforts are necessary in order to be able to reach the target conditions of good quality in the air quality.