Mevlânâ’nın Fîhi Mâ Fîh isimli eserinde hadis kullanımı (tahrîc ve tenkîd bağlamında)

Abstract

Mevlânâ'nın değişik zaman ve mekanlarda insanlara anlattığı vaazlar, Fîhi Mâ Fîh isimli eserinde bir araya getirilmiştir. Yetmiş beş fasıldan oluşan bu eserin iki önemli kaynağından biri, hadis olarak kullanılan metinlerdir. Bu çalışmada, eserde yer alan rivayetler, hadis ilmi kriterlerine göre incelenmiş, rivayetlerin yer aldığı kaynaklar ve sıhhat durumları belirtilmiştir. Çalışmanın sonunda tablolar oluşturularak değerlendirilmeler yapılmıştır. Yapılan incelemelerin neticesinde Mevlânâ'nın sûfi geleneği taklid ederek, hadis rivayetinde ilmi kriterleri esas almadığı, muhtevaya uygun düşen güzel sözleri ve mevzu rivayetleri, hadis olarak nakledebildiği gözlemlenmiştir. Tahrîc çalışmasının neticesine göre Fîhi Mâ Fîh'te yer alan rivayetlerin %65'inin hadis otoritelerince tenkid edilmiştir

The sermons that Mevlânâ told in various times and occasions were brought together in his book called Fihi Ma Fihi. One of the two important sources of this work, consisting of seventy-five chapters, is the texts used as hadiths. In this study, the narrations in the work were examined according to the Hadith science criteria, also, the sources and authenticity status of the narrations in the work, are mentioned. At the end of the paper, assessments and tables were presented. As a result of the examinations, it was observed that Mevlânâ did not rely on scientific criteria in the hadith narration by imitating the Sufi tradition and it was observed that he could convey wisely words and narratives related to the content as hadiths. According to the results of takhrij, 65% of the narrations in the work have been criticized by the hadith authorities

َس في مختلف األزمنة ْت مواعظ موالنا التي وع َظها النّا ُجمعَ ِن في الكتاب الذي واألمكنة في كتابه ال ُمسمى "فيه ما فيه". فأحد مرجعَي الها َّمْي َي يتكون من خمسة وسبعين فصًل، النصو ُص التي استخدمها كأحاديث. ففي ه هذا البح ِث دُرست ال ّروايا ُت التي وردت في الكتاب ح َس َب َمعايير علم الحديث وبيّنت ِصحةُ يها. ففي نهاية البحث، ْجريت تلك الروايات والكت ُب التي وردَت ف ُ أ ُو ِح َظ أ ّن موالنا لم يستَندْ في روايته ييما ٌت بتكوين لوحا ٍت. بعد التّقييمات ل تقْ الحدي َث إلى معايير علم الحديث وقد روى ما يناس ُب الفحوى م ْن أقوا ٍل حسنة َهى إليه بح ُث التخريج ًء بالتقالي ِد الصوفية. فح َس َب ما انتَ تِدا وأحادي َث موضوع ٍة اقْ َن م َن الروايات التي وردت في كتاب "فيه ما فيه" ُم ْط أ ّن خم َس وستي ع ٌن فيها من علماء علم الحديث