dc.contributor.author | Aytekin, Ahmet | |
dc.date.accessioned | 2021-01-15T10:04:55Z | |
dc.date.available | 2021-01-15T10:04:55Z | |
dc.date.issued | 2020 | en_US |
dc.identifier.citation | Aytekin, A. (2020). Topsis-sort ile ülkelerin çocuklar açısından yaşanabilirlik sınıflandırması. Avrasya University Faculty Of Economics And Administrative Sciences International Online Conference On Social Scıiences Researches 10-11 December 2020. 274-285. | en_US |
dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11494/2547 | |
dc.description | Avrasya University Faculty Of Economics And Administrative Sciences International Online Conference On Social Scıiences Researches 10-11 December 2020 | en_US |
dc.description.abstract | Geleceği şekillendirecek çocukların, farklı yapılara sahip coğrafyalarda birbirinden derin farklılıklar içeren
şartlar altında yaşadığı tartışılmaz bir gerçektir. Bu çalışmada, ülkelerin on beş kriter bağlamında çocuklara
sağladıkları imkan ve şartlar açısından sınıflandırılması amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için veriler
UNICEF veri tabanından temin edilmiş, analizler ise çok kriterli karar verme yöntemlerinden TOPSIS-SORT ile
gerçekleştirilmiştir. Ülkelerin yaşanabilirlik açısından en yüksek düzeyden en düşük düzeye doğru beş sınıfta
gruplandırılması amacıyla sınıf profillerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu noktada, kriterlerin değişim aralığı
değerlerinden yararlanılmıştır. Sınıflandırmada kullanılan kriterler arasında 18 yaş altı nüfusun toplam nüfusa
oranı, doğumda yaşam beklentisi, 0-14 yaş ölümler, gebelikte anne ölüm oranı, aşı ve hastalık bakım oranları
ortalaması, düşük ağırlıklı çocuk doğum oranı, okul öncesi çağındaki çocuklar arasında yetersiz beslenme,
çocuklarda evlilik oranı, doğum kayıtı, kişi başına GSYİH, en alt düzeyde temizlik hizmetlerine erişim, aşırı
zayıflık, aşırı kiloluluk, kamu harcamaları içinde sağlığın payı yer almaktadır. Yüksek yaşanabilirlik sınıfı içinde
İsviçre, Norveç ve Lüksemburg’un da aralarında bulunduğu otuz iki ülke yer almaktadır. Türkiye, Portekiz, Katar
gibi ülkeleri içeren ikinci sınıf (orta-yüksek) içinde elli ülke bulunmaktadır. Üçüncü (orta) sınıf içinde kırk dokuz,
dördüncü (düşük-orta) sınıfta on bir ve çoğunluğunu Afrika kıtasından ülkelerin oluşturduğu son sınıf olan beşinci
(düşük) sınıfta kırk bir ülke yer almaktadır. Genel olarak, ekonomik yönden refah düzeyi yüksek ülkelerin
çocuklara daha fazla imkân sağlayabildiği görülmüştür. Bununla birlikte, görece olarak yüksek ekonomik refah
düzeyine sahip olmasa da bazı ülkelerin, çocuklara iyi imkânlar sağlamaya çalıştığı tespit edilmiştir. İlk iki sınıf
içinde hiçbir Afrika ülkesi bulunmamaktadır. Bunun nedeni Afrika ülkelerinde iç karışıklık ve çatışmaların sıklıkla
görülmesi olabilir. Öte yandan, son yıllarda sürdürülebilir ekonomik büyüme sağlayan Hindistan’ın bu başarısını
aynı ölçüde çocuklar için yaşanabilir çevre sağlamaya taşıyamadığı görülmüştür. | en_US |
dc.description.abstract | It is an unquestionable fact that children who will shape the future life or try to live in geographies with different
structures under conditions that contain great differences from each other. In this study, it is aimed to classify
countries in terms of the opportunities and conditions they provide to children in the context of fifteen criteria. In order to achieve this goal, the data were obtained from the UNICEF database, and the analyzes were carried out
with TOPSIS-SORT, one of the multi-criteria decision-making methods. Class profiles should be determined to
group countries into five classes from the highest to the lowest in terms of child livability. At this point, the range
values of the criteria were used. The ratio of the population under the age of 18 to the total population, life
expectancy at birth, number of deaths among children aged 0-14, maternal mortality ratio, average vaccination,
and disease care rates, low-weight childbirth rate, malnutrition among preschool children, child marriage, birth
registration, GDP per capita, access to basic sanitation services, thinness, overweight, health share in government
expenditure are among the criteria used in classification. Thirty-two countries, including Switzerland, Norway,
and Luxembourg, are among the countries in the high livability class. Turkey is located in medium-high countries,
including second-class countries like Qatar and Portugal. There are forty-nine countries in the third (middle)
class, eleven in the fourth (low-middle) class, and forty-one in the fifth (low) class, which is the last class, the
majority of which are countries from the African continent. In general, it has been observed that economically
prosperous countries can provide more opportunities for children. However, some countries have been found to
try to provide good opportunities for children, even though they do not have a relatively high level of economic
welfare. The first two classes do not include any African country. The reason for this, internal turmoil and conflicts
are widely seen in African countries. On the other hand, it has been observed that India, which has achieved
sustainable economic growth in recent years, cannot carry this success to provide a livable environment for
children. | en_US |
dc.language.iso | tur | en_US |
dc.publisher | Avrasya Üniversitesi | en_US |
dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
dc.subject | Çocuk | en_US |
dc.subject | Yaşanabilirlik | en_US |
dc.subject | Sınıflama | en_US |
dc.subject | Çok Kriterli Karar Verme | en_US |
dc.subject | TOPSIS-Sort | en_US |
dc.subject | Children | en_US |
dc.subject | Livability | en_US |
dc.subject | Classification | en_US |
dc.subject | Multi-Criteria Decision-Making | en_US |
dc.subject | TOPSIS-Sort | en_US |
dc.title | Topsis-sort ile ülkelerin çocuklar açısından yaşanabilirlik sınıflandırması | en_US |
dc.title.alternative | Liveability classification of countries in terms of children via Topsis-sort | en_US |
dc.type | conferenceObject | en_US |
dc.relation.journal | Avrasya University Faculty Of Economics And Administrative Sciences International Online Conference On Social Scıiences Researches 10-11 December 2020 | en_US |
dc.department | AÇÜ, İşletme Fakültesi | en_US |
dc.authorid | 0000-0002-1536-7097 | en_US |
dc.identifier.startpage | 274 | en_US |
dc.identifier.endpage | 285 | en_US |
dc.relation.publicationcategory | Konferans Öğesi - Uluslararası - Kurum Öğretim Elemanı | en_US |
dc.contributor.institutionauthor | Aytekin, Ahmet | en_US |