Osmanlı’nın Britanya’daki ilk ve tek şeyhülislâmı Abdullah Quilliam ve Liverpool İslâm enstitüsü
Künye
Bayram, A. (2017). Osmanlı’nın Britanya’daki ilk ve tek şeyhülislâmı Abdullah Quilliam ve Liverpool İslâm enstitüsü. OMUIFD: Ondokuz Mayis University Review of the Faculty of Divinity, (42), 163-194.Özet
Bu makale, Viktorya dönemi Britanya’sında İslâm’ı din olarak seçmiş, avukat ve
orta sınıf bir entellektüel olan William Henry Quilliam’ın kısa biyografisini, Müslüman oluşunu, yerel ve ulusal bazda İslâm adına yapmış olduğu faaliyetleri konu
edinir. Liverpool’da kurmuş olduğu cami ve enstitü vasıtasıyla pek çok İngiliz’in
de Müslüman olmasında büyük payı olan Quilliam, İslâm dinini Hristiyan bir çevrede temsil etme ve bu dinin nasıl irşad edilebileceği hususunda önemli bir emsal
teşkil etmektedir. 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyılın başlarında küçük bir ihtida topluluğu olan Quilliam ve arkadaşları Liverpool İslâm Enstitüsü’nü merkez edinerek
yerelden ulusala, hatta küresel faaliyetleri ile dünyadaki diğer Müslümanların dikkatini çekmeyi başarmıştır. Quilliam, ayrıca 1876-1909 yıllarında Osmanlı Sultanı
olan Halife II. Abdülhamid’in atamasıyla Britanya adalarının ilk ve son şeyhülislâmı unvanına sahiptir. İslâm dinini etnik ve kültürel çerçevede yorumlamaya
çalışan Abdullah Quilliam, kimi zaman bid’atçi, kimi zaman da kasıtlı olarak dini
tahrif etmeye çalışan bir ajan olarak tanımlanmaktadır ki, bu çalışma bu tarz iddiaların gerçekliğini araştırmakla son bulmaktadır