Bazı alıç (Crataegus microphylla, C. orientalis ve C. azarolus var. pontica) taksonlarının tohum ve çelikle üretim olanaklarının araştırılması

Abstract

Bu çalışmada, Artvin ilinde doğal olarak yayılış gösteren bazı alıç (Crataegus microphylla, C. orientalis ve C. azarolus var. pontica) taksonlarının tohum çimlenme engellerinin giderilmesi ve bu türlerin çelikle üretimi konusunda bitkisel hormon kullanımının köklendirme üzerindeki etkisinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu türlere ait tohumların çimlenme engellerinin giderilmesinde ön işlem olarak sülfürik asit ile muamele, sıcak ve soğuk katlama yöntemleri ve bu yöntemlerin kombinasyonları uygulanmıştır. Çalışma sonucunda çimlenme yüzdesi ve çimlenme hızı belirlenmiştir. Hormon kullanımının köklendirme üzerindeki etkisinin ortaya konması amacıyla her taksonda yumuşak ve yarı odunlaşmış çeliklerde farklı konsantrasyon oranlarında IBA (Indol Butirik Asit) hormon uygulaması yapılmıştır. IBA uygulaması sonucunda çeliklerin gelişimi ile ilgili olarak kök primordiyum oluşumu incelenmiştir. Çalışma sonucunda, en iyi çimlenme yüzdeleri; Crataegus microphylla türünde 2 saat H2SO4 ile işlemi takiben 8 hafta sıcak+16 hafta soğuk katlama işlemi (%42.5) ve 2 saat H2SO4 ile işlemi takiben 12 hafta sıcak+16 hafta soğuk katlama (%39.5) ön işlemlerinde, Crataegus orientalis türünde 1 saat H2SO4 ile işlemi takiben 8 hafta sıcak+16 hafta soğuk katlama işleminde (%39.5) ve 2 saat H2SO4 ile işlemi takiben 12 hafta sıcak+12 hafta soğuk katlama ön işleminde (%36.5) ve Crataegus azarolus var. pontica taksonunda ise 1 saat H2SO4 ile işlemi takiben 8 hafta sıcak+16 hafta soğuk katlama işleminde gerçekleşmiştir (%58.5). Kök primordiyum oluşumu ile ilgili veriler incelendiğinde, her üç türde de uygulanan IBA hormonu konsantrasyon oranının ve çelik alma zamanının kök primordiyum oluşumu üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Genel olarak her üç türde de yarı odunlaşmış çeliklerde kök primodiyum oluşumu daha yüksek olup Crataegus microphylla türünde 5000 ppm (%23.3), Crataegus orientalis türünde 3000 ve 5000 ppm (sırasıyla %43.3 ve %41.1) ve Crataegus azarolus var. pontica taksonunda 5000 ppm IBA uygulamasında (%26.7) yarı odunlaşmış çeliklerde en yüksek kök primodiyum oluşumu gerçekleşmiştir.

This study was carried out to develop an efficient seed treatment that facilitates rapid and enhanced germination of Crataegus microphylla, C. orientalis and C. azarolus var. pontica and determine the effect of growth hormons on rooting in the three species that are native to Artvin Province. The methods applied to remove seed dormancy were determined in combination with sulphuric acid scarification, warm and cold stratification pretreatments. IBA hormone application was performed at the six concentration ratios for softwood and semi-hardwood cuttings of three Crataegus taxons to investigate the root primordium formation. The overall results indicated that the Crataegus seeds possess a deep physical dormancy and physiological dormancy. Pretreatments improved seed germination in the Crataegus species, and germination response varied significantly across the treatments. The methods that yielded the best germination for each species were as follows: C. microphylla; pretreated with 2 hours sulphuric acid scarification followed by 8 or 12 weeks of warm stratification+16 weeks of cold stratification (>39%), C. orientalis; pretreated with 1 hour sulphuric acid scarification followed by 8 weeks of warm stratification+16 weeks cold stratification (39.5%) and pretreated with 2 hours sulphuric acid scarification followed by 12 weeks of warm stratification+12 weeks cold stratification (36.5%), and C. azarolus var. pontica; pretreated with 1 hour sulphuric acid scarification followed by 8 weeks of warm stratification+16 weeks cold stratification (58.5%). Semi-hardwood stem cuttings resulted more root primodium formation compared to softwood stem cuttings in the species. The methods that yielded the best root primordium formation for each species were as follows: C. microphylla; IBA at 5000 ppm applied to semi-hardwood stem cuttings (23.3%), C. orientalis; IBA at 3000 and 5000 ppm applied to semihardwood stem cuttings (43.3% and 41.1%, respectively), C. azorolus var. pontica; IBA at 5000 ppm applied to semi-hardwood stem cuttings (26.7%)