Erzurum Palandöken Dağında bulunan farklı yaşlardaki sarıçam (Pinus sylvestris L.) plantasyonlarında toprak kalite indeks değerinin zamana bağlı değişiminin incelenmesi
Citation
Çomaklı, E. (2019). Erzurum Palandöken Dağında bulunan farklı yaşlardaki sarıçam (Pinus sylvestris L.) plantasyonlarında toprak kalite indeks değerinin zamana bağlı değişiminin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Artvin Çoruh Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Artvin.Abstract
Toprak kalitesi; biyolojik verimlilik, su ve hava kalitesi, bitki ve hayvan sağlığı ve
sürdürülebilir çevrenin çok önemli bir parçasıdır. Bu çalışmada, Erzurum İli
Palandöken dağında erozyon kontrolü amacıyla farklı zamanlarda oluşturulan
ağaçlandırma sahalarındaki toprak kalite indeksinin (TKİ) belirlenmesi amaçlanmıştır.
Bu amaçla, ağaçlandırma zamanları dikkate alınarak belirlenen (> 40 yaş, 10-40 yaş
ve <10 yaş) üç ağaçlandırma alanının her birinden 30 adet olmak üzere toplam 90 adet
toprak örneği alınmıştır. Toprak örneklerinde analizler yapılarak; kil içeriği, silt
içeriği, kum içeriği, ortalama ağırlık çapı, agregat stabilitesi, pH, elektriksel iletkenlik,
toplam azot, toplam karbon ve toplam kükürt belirlenmiştir. Kalite indeks değerlerinin
belirlenmesinde; gösterge özelliklerin belirlenmesi, ağırlıklandırılması ve puanlaması
aşamaları takip edilmiştir. Gösterge özelliklerin ağırlıklandırılmasında Temel
Bileşenler Analizi ve Analitik Hiyerarşi Yöntemi, özelliklere ait alt sınıfların
puanlamasında ise uzman görüşü ile doğrusal fonksiyonlar kullanılmıştır. Kalite
indeks değerlerinin belirlenmesinde ise eklemeli ve ağırlıklı yöntemlerden
yararlanılmıştır. İncelenen özellikler ile kalite indeks değeri bakımından farklılıkların
belirlenmesinde varyans analizi kullanılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda
incelenen özelliklerin örnekleme tabakalarında farklılık göstermediği ancak pH ve TS
dışındaki özelliklerin ağaçlandırma sahalarında önemli seviyede farklılık gösterdiği
belirlenmiştir. Her üç yöntemle belirlenen TKİ değerlerinin örnekleme tabakalarında
farklılık göstermediği ancak ağaçlandırma alanlarında ilk tesis edilenden sona doğru
azalma eğiliminde olduğu ve bu farklılığın istatistiki anlamda önemli olduğu tespit
edilmiştir. Araştırma sonucunda, ağaçlandırma çalışmalarının toprak özellikleri ve
kalite indeks değerleri üzerindeki olumlu etkisi net olarak ortaya konulmuş, daha
tutarlı sonuçlara ulaşılabilmesi için toprakların biyolojik özelliklerinin de
değerlendirmeye katılması gerektiği görülmüştür. Soil quality is a very important part of biological productivity, water and air quality,
plant and animal health and sustainable environment. The aim of this study was to
determine soil quality index (SQI) in the afforestation areas established in different
times for erosion control in Erzurum Palandöken Mountain, Turkey. For this purpose,
three afforestation areas were selected considering their establishment times (>40
years old, 10-40 years old, and <10 years old) and 30 soil samples were taken from
each field of study. A total of 90 soil samples were taken and analysed for clay content
(CC), silt content (SC), sand content (SaC), mean weight diameter (MWD), aggregate
stability (AS), pH, electrical conductivity (EC), total nitrogen (TN), total carbon (TC),
and total sulphur (TS). These properties were used as indicators, and the expert opinion
and principle component analysis were used for weighting the indicators. Indicators
were scored using the linear score functions and expert opinion. For determining SQI,
the additive method (SQIA), the weighted method with AHP (SQIAHP), and the
weighted method with principle component (SQIFA) were used. In order to determine
the difference between sampling layers and afforestation areas, variance analysis was
used in terms of soil properties and soil quality index values. As a result of the
evaluations, it was found that the properties examined did not show a significant
difference between the sample layers, but the characteristics other than pH and TS
showed a significant difference in afforestation areas. It was found that the SQI values
indicated by all three methods did not change in the sampling layers, but they tended
to decrease in the afforestation areas from the first to the end and this difference
between the afforestation areas was statistically significant. The results show that
afforestation studies have a significant positive effect on soil properties and quality
index values, but biological properties of soils should be included in the evaluation for
more consistent results.
Collections
- Tez Koleksiyonu [114]