Mongolian Nukederes' Origin and Their Activities

Abstract

Nukederes are a nomadic community that lives in the geography of Afghanistan and have prefered the eastern border of the Ilhanli State as a field of activity since the day that they came to the stage of history. In the middle of the 13th century, the name of the Nukedere, made themselves known for their looting with a division soldier, were identified with blood and tears in almost all cities from Kirman to Ghazna. Although there have been studies about community that has become a horrifying dream of the local people in the areas where they have lived, the discussions about their origin have been going on for a long time. In this study we will discusse the claims that origin of Nukedere come from Chagatay Prince Nukedere Ogul's and Ilkhanid Sultan Ahmed Tekudar's remainders of armies and the activities of Nukeder Noyan after coming to Afghanistan. The political events of Nukedere communities, mentioned with the name of Nekuder Noyan, during Ilhanh history will be examined. Furthermore, we will examine the Nukederes' experiences in the area around Herat, where they partially became sedentary, the tasks that they undertake among the Kert forces, the effects on the history of this dynasty. All of these issues will be examined in the light of the sources written on Ilkhanid geography, both general and urban, regional history.

Moğol tarihi üzerine yapılan çalışmalar sırasında merak uyandıran mevzuların başında Moğollara tabi olup da onlarla birlikte hareket eden boyların menşei meselesi gelmektedir. Bu toplulukların bir kısmının menşei tespit edilmiş olsa da önemli bir bölümü üzerine yapılan tartışmalar uzun zamandan beri süregelmektedir. Bu tartışmaların gölgesinde Moğolların doğudaki askerî faaliyetleri sırasında şahsi çıkarları gereğince Kirmân, Sîstân, Yezd, Şîrâz ve Herât gibi şehir veya bölgeleri yağmalamaktan çekinmeyen, ayrıca yöresel güçlerin ordularında dönem dönem hizmet eden Neküderîlerin kim olduklarına dair birçok farklı iddia ileri sürülmüştür.1 Bu topluluk hakkında yapılan çalışmaların neticesinde ortaya çıkan genel kanı Neküderîlerin, Çağatay’ın torunu ve Hülegü ile batıya gelen Neküder Oğul’un komuta ettiği kuvvetlerin bakiyelerinden oluştuğudur. Bununla birlikte İlhanlı Hükümdarı Ahmed Teküder’in (Neküder-Tekudar)2 öldürülmesinin hemen ardından sağ kalan taraftarlarının Afganistan’a giderek orada faaliyet gösterdiği ve bundan dolayı Neküderîlerin Ahmed Teküder’in ordusundan geriye kalanlardan meydana geldiği fi kri de tarihçiler arasında taraftar bulan yaygın bir görüştür. Bu görüşlerin aksine XIII.-XIV. yüzyıl İlhanlı coğrafyasında kaleme alınan Câmiʽu’t-Tevârîh, Târîh-i Vassâf, Târîh-i Benâketî ve Târîh-i Güzîde gibi genel, Târîhnâme-i Herât, Târîh-i Sîstân, Şîrâz-nâme ve Târîh-i Şâhî-yi Karahıtaiyân gibi şehir veya bölge tarihi üzerine yazılan daha özel kaynaklar ayrıca Gürcü ve Ermeni tarihleri tetkik edildiğinde yukarıda kısaca ifade edilen iddiaların geçerliliğini yitirdiğini söylemek mümkündür. Öyleyse Neküderîler kimdir ve bunların Çağataylar ile İlhanlı siyasî hayatındaki önemi nedir sorusuna cevap bulabilmek için bu topluluğun menşei meselesine farklı pencereden bakılmadır. XIII. yüzyılın ilk yarısında Batu Ulusu’na mensup olup da Ögedey Kağan tarafından Afganistan’a gönderilen ve orduya katıldıktan kısa süre sonra bu kuvvetleri idare etmeye başlayan Neküder Noyan’ın hizmetindeki askerleriyle yöresel bir güç olarak tarih sahnesine çıkması göz önünde bulundurularak, tartışmalı menşei meselesine yeni bir açıklama getirmek gerekmektedir.