Afetlerde kentsel arama ve kurtarmada kullanılan yöntemler ve güncel yaklaşımların değerlendirilmesi

Abstract

Afet; deprem, tsunami, sel, heyelan, volkan patlaması, kasırga, hortum, uçak kazaları, tren kazaları, nükleer santral kazaları, patlamalar ve terör saldırıları gibi çok sayıda insanın yaralanması ve ölümü ile birlikte ciddi fiziksel tahriplerle sonuçlanan olaylar olarak tanımlanmaktadır. Deprem, terör saldırısı ve heyelan gibi olaylar sonucunda yapılarda meydana gelen çökmeler sonrası yıkılmış yapı altında mahsur kalan insan ve hayvanların bulunması için kentsel arama ve kurtarma çalışmaları önem arz etmektedir. Afetin ilk saatlerinde kentsel arama ve kurtarma çalışmalarının başlaması mahsur kalanların canlı olarak çıkarılma oranını arttırmaktadır. İlk 24 saat sonrası afetzedelerin hayatta olma oranı %50 azalmaktadır. Özellikle depremlerle ilgili çok sayıda vaka çalışmasından elde edilen verilere göre, afet sonrası hayatta kalanların %50–95'i depremden sonraki ilk 24-48 saat içinde yerel halk tarafından kurtarıldığı belirtilmiştir. Fakat molozlar altında sıkışmış ve erişilmesi zor olan afetzedelere ulaşmada profesyonel ekiplere ihtiyaç duyulmaktadır. Çökmüş yapı içerisindeki artçı sarsıntılar ve diğer nedenlerden kaynaklı (molozların kaldırılması veya sabitlenmesi sırasında oluşan çökmeler ve afetzede yakınlarının enkaz üstünde yakınlarını aramasından kaynaklı çökmeler vb.) oluşan ikincil çökmeler, tehlikeli kimyasal madde sızıntıları, gaz kaçakları ve kazazedeye erişimdeki geçiş rotalarının dar olması gibi olumsuz etkenler kentsel arama ve kurtarma ekiplerinin güvenliğini tehdit eden unsurlardır. Bu tehditler arama ve kurtarma personelinin kentsel arama kurtarma çalışmalarında tek başına etkin ve verimli olmasını engellemektedir. Kentsel arama ve kurtarma çalışmalarında yerel halk ve profesyonel ekipler ile birlikte köpekler, robotlar, sismik ve akustik (dinleme) cihazlar ve görüntüleme cihazları gibi aktörler de rol almaktadır. Bu aktörlerin her biri farklı görevler ile kentsel arama ve kurtarma çalışmalarında etkili ve verimli olarak kullanılmakla beraber çalışmaların bütünsel olarak yürütülmesini sağlama ve birbirini tamamlama özelliklerine sahiptir. Bu çalışmada kentsel arama ve kurtarma çalışmalarında görev alan afet gönüllüleri, profesyonel arama ve kurtarma personelleri, arama ve kurtarma köpekleri, dinleme ve görüntülü arama cihazları ile robotların arama ve kurtarma çalışmalarındaki pozisyonları incelenmiştir.

Disaster is an event that results in serious physical and death of large number of people, because of earthquake, tsunami, flood, landslide, volcano eruption, hurricane, hose, airplane accidents, train accidents, nuclear power plant accidents, explosions and terrorist attacks. Urban search and rescue works are important for finding people and animals trapped under the collapsed structure after the collapse of buildings as a result of earthquakes, terrorist attacks and landslides. The initiation of urban search and rescue activities in the first hours of the disaster increases the rate of live removal of the stranded. The survival rate of the victims 50% decreases, after the first 24 hours. According to the data obtained from numerous cases especially related to earthquakes, it was stated that 50-95% survivors after the disaster were rescued by the local people within the first 24-48 hours. However, there is need for professional teams to reach the victims who are trapped under rubble and are difficult to access. Secondary collapses due to aftershocks and other causes in the collapsed structure (collapses during removal or fixation of debris, and collapses due to the search of relatives on the debris of the relatives, etc.), dangerous leakage of gas, and leakage of access routes to the casualty. These are threats to the safety of urban search and rescue teams. These threats prevent search and rescue personnel from being effective and efficient in urban search and rescue activities. In urban search and rescue activities, local people and professional teams, as well as actors such as dogs, robots, seismic and acoustic (listening) devices and imaging devices are also involved. Each of these actors can be used effectively and efficiently in different tasks and urban search and rescue activities, but it has the characteristics of completing each other. In this study, the positions of disaster volunteers, professional search and rescue personnel, search and rescue dogs, listening and video search devices and robots in search and rescue activities were investigated.