Fırat havzası’ndaki meteorolojik ve hidrolojik kuraklık haritalarının çeşitli enterpolasyon metotları ile belirlenmesi
Künye
Katipoğlu, O. M. & Acar, R. (2021). Fırat Havzası’ndaki Meteorolojik ve Hidrolojik Kuraklık Haritalarının Çeşitli Enterpolasyon Metotları ile Belirlenmesi . Doğal Afetler ve Çevre Dergisi , 7 (2) , 298-317 . DOI: 10.21324/dacd.853893Özet
Kuraklık hidroelektrik enerji üretimi, sağlık, sanayi, turizm, ekonomi, tarım ve hayvancılık gibi çeşitli sektörleri olumsuz etkileyen bir
doğal afettir. Bu nedenle izlenmesi, zamansal ve mekânsal dağılımının belirlenmesi ve önlemler alınarak kuraklık risklerinin
yönetilmesi büyük öneme sahiptir. Bu çalışmada, Fırat Havzası’ndaki çeşitli meteorolojik ve hidrolojik kuraklıkların Kriging, Radyal
Tabanlı Fonksiyon (RTF) ve Ters Mesafe Ağırlıklandırma (TMA) enterpolasyon yöntemleri ile zamansal ve mekânsal değişimleri
kuraklık sınıflarına göre renklendirilerek haritalandırması ve havzadaki kuraklık risk durumunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Bunun için Fırat Havzası ve çevresinde bulunan 16 adet Meteoroloji Gözlem İstasyonu ve 18 adet Akım gözlem istasyonuna ait
Standartlaştırılmış Yağış İndeksi, İstatistiksel Z-Skoru İndeksi, Yağış Anomalisi İndeksi, Standardize Yağış Evapotranspirasyon
İndeksi, Keşif Kuraklık İndeksi ve Standart Akım İndeksi değerleri kullanılmıştır. Analizler sonucunda havzada meteorolojik
kuraklıkların tahmininde Kriging metodu, hidrolojik kuraklıkların tahmininde ise RTF en etkili yöntemler olduğu tespit edilmiştir.
Havzanın kuraklık risk düzeyi yüksek tespit edildiği için çalışma alanında kuraklık yönetim planının yapılması, olumsuz kuraklık
etkilerinin azaltılması, erken uyarı ve kuraklık önlemlerinin alınması önerilmektedir. Drought is a natural disaster that adversely affects various sectors such as hydroelectric power generation, health, industry, tourism,
economy, agriculture and animal husbandry. For this reason, monitoring, determining the spatio-temporal distribution, and managing
drought risks by taking precautions are of great importance. In this study, it is aimed to map the spatio-temporal changes of various
meteorological and hydrological droughts in the Euphrates Basin according to drought classes with Kriging, Radial Based Function
(RBF) and Inverse Distance Weighting (IDW) interpolation methods and to evaluate the drought risk situation in the basin. For this,
Standardized Precipitation Index, Statistical Z-Score Index, Precipitation Anomaly Index, Standardized Precipitation
Evapotranspiration Index, Reconnaissance Drought Index and Standardized Runoff Index values were used for 16 Meteorology
Observation Stations and 18 stream-gauging stations in the Euphrates Basin. As a result of the analyses, it has been determined that
the Kriging method is the most effective method in predicting meteorological droughts in the basin, and RBF is the most effective
method in predicting hydrological droughts. Since the drought risk level of the basin is determined to be high, it is recommended to
make a drought management plan in the study area, to reduce negative drought effects, and to take early warnings and drought
precautions.